Badanie biocenozy pochwy – zalecenia, przebieg, interpretacja wyników

Badanie biocenozy pochwy (inaczej badanie czystości pochwy) to krótkie badanie diagnostyczne pozwalające na określenie ekosystemu pochwy. To ustalenie, jakie mikroorganizmy oraz produkty ich metabolizmu się w niej znajdują. Najczęściej są to złuszczone komórki nabłonka pochwy, wydzielina łojowa, wydzielina gruczołu Bartholina (czyli gruczołu umiejscowionego po obu stronach przedsionka pochwy) i inne.

Prawidłowa flora bakteryjna

Fizjologiczna flora bakteryjna jest podstawą prawidłowego funkcjonowania żeńskiego narządu płciowego. Jej skład uzależniony jest od wielu czynników, m.in. od

• wieku kobiety,
• statusu hormonalnego,
• aktywności seksualnej,
• przyjmowanych leków
• oraz ekspozycji na substancje zewnętrzne.

Inna jest mikroflora sromu i okolic krocza, inna pochwy, a jeszcze inna szyjki macicy.

Najważniejsze jest utrzymanie prawidłowej mikroflory pochwy. Jej rozwój pobudzany jest głównie przez estrogeny. Właśnie ta część kobiecego ciała jest połączeniem pomiędzy zewnętrznymi a wewnętrznymi częściami narządu rodnego. Jest również najbardziej podatna na zakażenia – jej ciepłe i wilgotne środowisko jest niestety idealne także dla rozwoju drobnoustrojów chorobotwórczych. Dlatego tak ważne w profilaktyce jest badanie biocenozy pochwy.

Dobre i złe bakterie a poziom pH pochwy

W pochwie namnażają się zarówno tlenowe i beztlenowe drobnoustroje niechorobotwórcze, jak i te o właściwościach patogennych. Zachowanie odpowiedniej równowagi pomiędzy nimi zapewnia prawidłowy poziom pH. To on stanowi barierę ochronną przed infekcjami. Warto wiedzieć, że flora bakteryjna pochwy jest bardzo wrażliwa na działanie czynników zmieniających kwasowość jej otoczenia. Równowaga biocenozy pochwy może więc zostać łatwo zachwiana, co w efekcie prowadzi do stanu zapalnego.

Zakażenia pochwy i związane z nimi objawy są jedną z głównych przyczyn wizyt kobiet w gabinetach ginekologicznych.

Są one odpowiedzialne za utrzymanie równowagi mikrośrodowiska pochwy i ograniczają ryzyko wtargnięcia do niego drobnoustrojów chorobotwórczych. Zaścielają bogaty w węglowodany (które są niezbędne do procesów fermentacyjnych) nabłonek pochwy i wytwarzają m.in. nadtlenek wodoru (wodę utlenioną). Zapewniają dzięki temu:

• utrzymanie kwaśnego pH (poniżej 4,5) w pochwie;
• stymulację układu odpornościowego;
• hamowanie namnażania i rozprzestrzeniania się bakterii chorobotwórczych.

Kiedy zmienia się pH pochwy?

Zmniejszenie liczebności lub utrata bakterii Lactobacillus w wyniku zmian środowiska (pH) pochwy prowadzi do zaburzenia jej biocenozy i nadmiernego wzrostu mikroorganizmów, co skutkuje pojawieniem się wykładników infekcji. Kiedy bakterie chorobotwórcze namnażają się szybciej od zakwaszających, powrót do równowagi mikrośrodowiska pochwy jest trudny i długotrwały.

Zakażenia pochwy i związane z nimi objawy są jedną z głównych przyczyn wizyt kobiet w gabinetach ginekologicznych.

Najczęściej rozpoznaje się zakażenia bakteryjne (22% – 50%), następnie zakażenia grzybami z rodzaju Candida (17% – 39%) i infekcje wywołane Trichomonas (4% – 30%). Prawie każda kobieta co najmniej raz w życiu przebyła infekcję bakteryjną lub grzybiczą pochwy.

Zasady wykonania badania biocenozy pochwy

Kiedy przygotowujesz się do badania biocenozy pochwy, powinnaś wiedzieć o następujących faktach:

• kilka dni przed badaniem nie należy stosować leków dopochwowo ani przyjmować antybiotyków,
• Powinnaś unikać kontaktów seksualnych w ciągu 48 godzin poprzedzających badanie,
• badania nie wykonuje się w czasie krwawienia z dróg rodnych,
• przed badaniem musisz poinformować specjalistę o stosowanym leczeniu lub antykoncepcji dopochwowej,
• przed badaniem umyj tylko zewnętrzne narządy płciowe zwykłym mydłem lub płynem niezawierającym środków antyseptycznych (takie środki mogą zafałszować wyniki badania).

Co bardzo ważne, takie badanie powinno być wykonywane na fotelu ginekologicznym.

Dowiedz się więcej: Najczęstsze błędy popełniane podczas leczenia infekcji intymnych

Jak wygląda badanie biocenozy pochwy w praktyce?

Cel badania

Wymaz z pochwy pobierany jest, aby lekarz mógł ocenić florę bakteryjną Twojej pochwy. Pozwala to ustalić, czy w obrębie pochwy występuje stan zapalny i jaki jest rodzaj tego zapalenia. Takie badanie umożliwia wykrycie rzeżączki, grzybiczego zapalenia pochwy, jej innych stanów zapalnych (rzęsistek pochwowy), zakażeń paciorkowcami. Badanie można wykonywać u kobiet w każdym wieku, również będących ciąży.

Etapy badania

Badanie biocenozy pochwy będzie dla Ciebie całkowicie bezbolesne, podobne do badania cytologicznego. Powinnoprzebiegać następująco:

• najpierw lekarz wyjaśni Ci cel badania;
• następnie poinformuje o zasadach;
• pomoże Ci w przyjęciu właściwej pozycji na fotelu ginekologicznym;
• pobierze materiał z okolicy cewki moczowej do badania zgodnie z zasadami aseptyki i antyseptyki (materiał z innych okolic pobiera się przy użyciu wziernika – wyjątkiem są kobiety ciężarne i z zachowaną błoną dziewiczą);
• następnie lekarz pobierze wymaz z okolicy cewki moczowej przedsionka pochwy oraz rozprowadzenie wydzieliny na szkiełku;
• wprowadzi szkiełko do utrwalacza;
• pomoże Ci w zejściu z fotela, jeśli to będzie konieczne,
• uporządkuje fotel ginekologiczny;
• higienicznie umyje ręce;
• wypełnieni odpowiednią dokumentację.

Trochę inaczej jest w przypadku, kiedy badanie wykonuje się pod kątem wykrycia dwoinki rzeżączki. Wtedy dodatkowo należy pobrać wydzielinę z ujścia gruczołów przedsionkowych (Bartholina) i gruczołów przycewkowych (Skenego). Sam materiał rozprowadzany jest na szkiełku podstawowym i zakrapiany roztworem 0,9% chlorku sodu.

Ocena wyników

Ocena wyników polega na obserwacji pod mikroskopem. Specjalista przyjrzy się rozmazowi materiału pobranego z Twojej pochwy. Będzie on barwiony metodą Grama (to jedna z metod barwienia bakterii). To pozwoli na określenie wyglądu i ilości obecnych w preparacie drobnoustrojów oraz leukocytów. Kiedy badanie mikroskopowe biocenozy pochwy trwa, w laboratorium na specjalnym podłożu trwa hodowla w kierunku rzęsistka pochwowego (Trichomonas vaginalis) i grzybów drożdżopodobnych z rodzaju Candida.

Hodowla umożliwia również ocenę wrażliwości patogennych drobnoustrojów na chemioterapeutyki i pozwala dobrać właściwy, skuteczny lek przeciwbakteryjny. W przypadku uzyskania nieprawidłowego wyniku badania biocenozy pochwy lekarz może podjąć decyzję o wykonaniu posiewu materiału pobranego z pochwy.

Przeczytaj więcej: Jak rozpoznać infekcje intymne? Poznaj typowe przyczyny i charakterystyczne objawy!

Jak analizować wyniki badania biocenozy pochwy?

Stopnie od I do pośredniego II/III uważa się za prawidłowe, stopnie III i IV wymagają leczenia. Równie nieprawidłowy jest stopień 0.

• Stopień 0 – oznacza brak kwasu mlekowego i drobnoustrojów chorobotwórczych z jednoczesnym wysokim pH i pojedynczymi lub licznymi leukocytami.
• Stopień I – w rozmazie obecne są liczne pałeczki kwasotwórcze.
• Stopień II – w rozmazie oprócz licznych pałeczek kwasotwórczych obecne są pojedyncze inne bakterie oraz krwinki białe (leukocyty).
• Stopień III – pojedyncze lub całkowity brak bakterii flory fizjologicznej, duża liczba bakterii patologicznych oraz krwinek białych.
• Stopień IV – brak pałeczek kwasotwórczych, obecne liczne bakterie patologiczne, krwinki białe oraz grzyby (np. drożdżaki) lub rzęsistek pochwowy.